Nội dung bài viết:
Phát triển năng lượng tái tạo đã trở thành một trong những ưu tiên hàng đầu của Đảng và Nhà nước tại Việt Nam. Điều này được thể hiện rõ qua Nghị quyết của Bộ Chính trị và các Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Chiến lược phát triển năng lượng tái tạo và các cơ chế khuyến khích phát triển các dự án năng lượng tái tạo. Nhờ vào những nỗ lực này, năng lượng tái tạo tại Việt Nam đã có sự bứt phá đáng kể và được xem xét là một trong những quốc gia phát triển năng lượng tái tạo nhanh chóng trên thế giới.
Theo số liệu nghiên cứu, đến năm 2022, tổng công suất của các nguồn điện năng lượng tái tạo tại Việt Nam đã đạt 20.626 MW; tỷ trọng điện năng từ nguồn năng lượng gió và năng lượng mặt trời đã đạt 26,5%, tăng gấp 40 lần so với năm 2010. Đây thực sự là những thành tựu đáng chú ý. Tuy nhiên, theo các chuyên gia và nhà quản lý, kết quả này vẫn còn khiêm tốn so với tiềm năng thực sự. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình hình này, trong đó có chính sách của Nhà nước về giá mua điện từ nguồn năng lượng tái tạo. PGS.TS Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường, giá cả tại Bộ Tài chính, chia sẻ quan điểm của mình: “Điểm nghẽn lớn nhất hiện nay là về giá. Nhà nước phải tính đúng, tính đủ, tính kịp thời cho giá mua-bán điện từ nguồn năng lượng tái tạo cho các công ty đầu tư, phát triển các dự án về năng lượng sạch”.
Một trong những thách thức quan trọng khác là giá Nhà nước mua điện chưa được hợp lý, trong khi vốn đầu tư ban đầu cho các dự án năng lượng tái tạo thường rất lớn. Theo TS. Nguyễn Anh Tuấn, nguyên Giám đốc Trung tâm Năng lượng tái tạo, Viện Năng lượng thuộc Bộ Công thương, điều này là một trong những nguyên nhân khiến các nhà đầu tư cảm thấy không quá hào hứng với việc phát triển các dự án. Ông Tuấn lý giải: “Các dự án năng lượng tái tạo không có nguyên liệu đầu vào nên vốn đầu tư ban đầu thường rất lớn. Cùng với đó, nguồn năng lượng này lại biến động theo thời tiết, thời gian, khó điều tiết. Tức là nhiều khi chúng ta cần thì không có năng lượng, còn lúc có thì không cần. Với yếu điểm này, các nhà đầu tư còn e ngại”.
PGS.TS Lưu Đức Hải, Chủ tịch Hội Kinh tế Môi trường Việt Nam, cho rằng Nhà nước đã có nhiều chính sách thể hiện sự quan tâm và khích lệ phát triển các nguồn năng lượng tái tạo. Minh chứng rõ nhất là trong khối ASEAN, Việt Nam là quốc gia duy nhất miễn giảm thuế thuê đất đối với các doanh nghiệp sản xuất năng lượng tái tạo. Tuy nhiên, theo PGS.TS Lưu Đức Hải, những quy định hiện hành vẫn chưa đủ hấp dẫn. Để thu hút đầu tư và phát huy thế mạnh về năng lượng tái tạo tại Việt Nam, Nhà nước cần xây dựng các cơ chế và chính sách cởi mở hơn nữa. Ông Hải nêu quan điểm: “Cần phải cởi trói về cơ chế, chính sách, về giá thu mua điện từ nguồn năng năng lượng tái tạo. Đây là vấn đề rất quan trọng”.
Theo ông Tạ Đình Thi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, các tổ chức và doanh nghiệp cũng cần chuẩn bị, đặc biệt là về vấn đề nhân lực. “Chúng ta đang tiến hành chuyển đổi số và chuyển đổi theo hướng xanh. Để thành công, vấn đề nhân lực cũng phải được đặt ra và có câu trả lời. Cùng với đó, là phương thức quản trị, các chuyên gia và doanh nghiệp phải quan tâm và có giải pháp phù hợp thì mới đạt được kết quả tốt”, ông Thi chia sẻ.
Năng lượng tái tạo đóng vai trò quan trọng và là nhu cầu tất yếu cho phát triển bền vững. Để phát triển nguồn năng lượng này, cần có những thay đổi trong chính sách và cơ chế hiện tại.
