Năm 2023, tại thủ đô Moscow, một cuộc triển lãm nguyên tử đã mở cửa đón tiếp du khách và cho thấy rằng ngành công nghiệp hạt nhân có thể tiến hành một cách an toàn và có ích.
Lịch sử nghiên cứu năng lượng hạt nhân tại Liên Xô bắt đầu từ những năm 1930, và được đẩy mạnh trong và ngay sau cuộc Chiến tranh Vệ quốc. Khi đó, các mỏ uranium được tìm kiếm và khai thác trên khắp đất nước, và lò phản ứng hạt nhân đầu tiên có mã hiệu A1 đã được đưa vào hoạt động vào tháng 6/1948, dưới sự giám sát của nhà vật lý Igor Kurchatov – người được coi là cha đẻ của bom nguyên tử Liên Xô.
Anh Mikhail Chilikin, một hướng dẫn viên tại Bảo tàng Nguyên tử và Trung tâm triển lãm toàn Nga, cho biết: “Những gì chúng ta đang thấy ở đây từng là bí mật tuyệt mật, và bất kỳ ai nhắc đến có thể bị xử tội làm lộ bí mật quốc gia. Gần như tất cả các thành phố cấm thời của Liên Xô đều gắn liền với các dự án hạt nhân.”
Từ giữa thế kỷ 20, công nghệ hạt nhân đã trở thành một nguồn năng lượng mạnh mẽ và đáng kinh ngạc. Điều này đã khởi đầu một cuộc đua giữa Liên Xô và Mỹ trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh, khi cả hai cường quốc nhận ra rằng sức mạnh nguyên tử sẽ quyết định sự thành bại trong cuộc chiến đấu để giành vị thế lãnh đạo.
Một ví dụ cụ thể là cuộc thử nghiệm tại Novaya Zemlya, nơi đã tạo ra một đám mây hình nấm cao 64 km. Vụ nổ siêu mạnh đã khiến làng Dixon cách đó 800km vỡ hết cửa kính, nhưng may mắn thay, quả bom này chưa từng được sử dụng.
Năm 1954, Liên Xô đã xây dựng nhà máy điện hạt nhân đầu tiên trên thế giới tại Obninsk, mở đầu cho giai đoạn “thuần hóa” nguyên tử. Các nhà khoa học Nga đã nghiên cứu cách ứng dụng công nghệ hạt nhân trong nhiều lĩnh vực khác nhau, từ năng lượng điện đến du hành vũ trụ.
Mặc dù có những giấc mơ không thành hiện thực, sự phát triển của ngành hạt nhân ở Liên Xô đã trở thành một bước đột phá thực sự. Vào thế kỷ 21, nghiên cứu và công nghệ mới trong lĩnh vực hạt nhân đang được áp dụng để phục vụ lợi ích trong y học, sinh thái, hậu cần và năng lượng.
Một điểm đặc biệt thú vị tại triển lãm này là mô hình lò phản ứng nước áp lực, được biểu đạt như một dàn nhạc. Mỗi phần tử của mô hình này có âm thanh riêng, tạo nên một bản giao hưởng độc đáo được sáng tác đặc biệt cho Nguyên tử.
