Vào ngày 26 tháng 4, cuộc họp chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhật Bản đã quyết định giữ nguyên chính sách tiền tệ hiện tại và duy trì mục tiêu lãi suất chính sách trong khoảng từ 0 đến 0,1%. Quyết định này đã dẫn đến sự giảm giá mạnh mẽ của đồng yên Nhật. Tính đến 5 giờ ngày 27 giờ Bắc Kinh, đồng yên đã mất giá tới mức tối đa 158,4455 yên đổi 1 đô la Mỹ, thiết lập mức thấp mới trong 34 năm kể từ tháng 5 năm 1990.
Nguyên nhân và Hậu quả của Sự mất giá
Sự mất giá của đồng yên có thể thúc đẩy vốn nước ngoài đổ vào Nhật Bản, từ đó sẽ kích thích tiêu dùng và làm tăng lạm phát. Đồng thời, nó cũng có lợi cho xuất khẩu của Nhật Bản. Gần đây, sự phục hồi kinh tế của Nhật Bản cũng rất rõ ràng. Do đó, thị trường cho rằng Nhật Bản dường như đang thực hiện chiến lược phá giá tiền tệ để thúc đẩy nền kinh tế trong nước.
Tuy nhiên, việc đồng yên mất giá cũng có thể gây ra những tác động lớn đến thị trường tài chính toàn cầu. Các nhà phân tích tin rằng việc bán đồng yên trên thị trường sẽ làm tăng nhu cầu đối với đồng đô la Mỹ, gây áp lực lên các loại tiền tệ của thị trường mới nổi. Đồng thời, khả năng chính phủ Nhật Bản sẽ can thiệp vào thị trường tăng cao khi đồng yên mất giá mạnh, gây ra những “sóng hỗn loạn” trên thị trường chứng khoán và thị trường ngoại hối toàn cầu, tương đương với sự xuất hiện của siêu “thiên nga đen”.
Lịch sử của Đồng yên Nhật
Sáng ngày 27 tháng 4, USD/JPY đóng cửa ở mức tích cực. Tính đến 5 giờ sáng, đồng yên đã mất giá tối đa 158,4455 yên đổi 1 đô la Mỹ, thiết lập mức thấp mới trong khoảng 34 năm kể từ tháng 5 năm 1990. Mức giảm giá gần 2% trong một ngày cũng là điều hiếm thấy trong lịch sử.
Theo dữ liệu từ Bloomberg, báo cáo vị thế hàng tuần của Ủy ban Giao dịch Hàng hóa Tương lai Hoa Kỳ (CFTC) cho thấy trong tuần ngày 23 tháng 4, các nhà giao dịch (bao gồm các quỹ phòng hộ và công ty quản lý tài sản) đã nắm giữ hơn 184.180 hợp đồng bán yên, phá vỡ kỷ lục được thiết lập trước đó. Đồng yên Nhật cũng giảm xuống mức thấp nhất trong gần 16 năm so với đồng euro, ở mức 168,23 và mức thấp nhất so với đồng đô la Úc trong gần một thập kỷ.
Nguyên nhân Sâu xa
Cuộc họp chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhật Bản vào ngày 26 đã quyết định giữ nguyên chính sách tiền tệ hiện tại không thay đổi và duy trì mục tiêu lãi suất chính sách trong khoảng từ 0 đến 0,1%. Thống đốc Ngân hàng Nhật Bản Kazuo Ueda cũng nói rõ rằng ông không có ý định cứu đồng yên yếu. Prashant Newnaha, chiến lược gia cấp cao về lãi suất châu Á-Thái Bình Dương tại TD Securities ở Singapore, cho biết: “Có rất ít dấu hiệu cho thấy Ngân hàng Nhật Bản đang xem xét tăng lãi suất trong thời gian tới”.
Nobuhiko Hihara, phó giáo sư tại Trường Kinh doanh Đại học Waseda ở Nhật Bản, tin rằng nguyên nhân lớn nhất khiến đồng yên mất giá không phải ở Nhật Bản mà là do lãi suất cao ở Mỹ. Thị trường ban đầu dự đoán rằng Hoa Kỳ sẽ cắt giảm lãi suất ba lần trong năm nay, nhưng chỉ số giá tiêu dùng của Hoa Kỳ vẫn ở mức cao và kỳ vọng về việc cắt giảm lãi suất của Hoa Kỳ đã giảm. Các yếu tố ở Mỹ có tác động mạnh mẽ hơn so với các yếu tố trong nước ở Nhật Bản.
Tác động Đến Kinh tế Nhật Bản
Qua hành vi của Ngân hàng Nhật Bản có thể thấy rằng việc đồng yên mất giá có những lợi ích nhất định đối với nền kinh tế Nhật Bản. S&P Global báo cáo rằng chỉ số PMI tổng hợp Jibun sơ bộ của Nhật Bản đã tăng lên 52,6 trong tháng 4, mức cao nhất kể từ tháng 8 năm ngoái. Chỉ số PMI sản xuất và dịch vụ Jibun tháng 4 của Nhật Bản lần lượt tăng lên 49,9 và 54,6, mức cao nhất kể từ tháng 5 năm ngoái. Chỉ số trên 50 cho thấy nền kinh tế đang mở rộng.
Sự mất giá của đồng yên đã thu hút một lượng lớn khách du lịch đến Nhật Bản. Theo số liệu từ Tổ chức Du lịch Quốc gia Nhật Bản, tổng lượng khách du lịch trong tháng 3 là 3,1 triệu lượt, cao kỷ lục, lần đầu tiên vượt 3 triệu lượt, tăng gần 70% so với cùng kỳ năm ngoái. Theo Cơ quan Du lịch Nhật Bản, khách du lịch nước ngoài đã chi 1,75 nghìn tỷ yên (khoảng 11,3 tỷ USD) tại Nhật Bản từ tháng 1 đến tháng 3, tăng 52% so với cùng kỳ năm 2019.
Dữ liệu do Bộ Tài chính Nhật Bản công bố ngày 17/4 cho thấy xuất khẩu trong tháng 3 tăng 7,3% so với cùng kỳ năm ngoái, với xuất khẩu ô tô và chất bán dẫn thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu chung. Đây là tháng thứ 4 liên tiếp xuất khẩu của Nhật Bản tăng trưởng.
Tình hình Kinh tế và Chiến lược
Hơn mười năm qua, Nhật Bản luôn trong tình trạng tiêu dùng thấp, tăng trưởng thấp và lạm phát thấp. Lần này, chính phủ Nhật Bản dường như quyết tâm kích thích sức sống kinh tế thông qua việc phá giá tiền tệ. Tuy nhiên, động thái này liệu có đạt được như mong đợi hay không vẫn là một câu hỏi lớn.
Những Rủi ro Tiềm ẩn
Một số nhà phân tích cho rằng sự mất giá mạnh của đồng yên có thể là một “thiên nga đen” tiềm năng, mang theo nhiều rủi ro. Nếu nguyên nhân chính khiến tỷ giá đồng yên so với đô la Mỹ giảm là do “đồng đô la Mỹ tăng giá” do kỳ vọng cắt giảm lãi suất của Fed suy yếu, thì phản ứng của thị trường sẽ ra sao? Liệu đồng yên có được ánh xạ sang các đồng tiền khác, đặc biệt là các đồng tiền ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương? Đêm qua, trong đợt phá giá lớn của Nhật Bản, chỉ số đô la Mỹ một lần nữa tăng lên trên 106, điều này có nghĩa là nhu cầu thị trường đối với đô la vẫn còn mạnh.
Thứ hai, việc xác định bản chất giảm giá của đồng yên hiện tại sẽ ảnh hưởng lớn đến tâm lý thị trường. Là đồng tiền dự trữ của thế giới, vị thế của đồng yên có thể bị lung lay, điều này có thể làm tăng thêm sự biến động của thị trường vốn. Theo suy luận của Great Wall Securities, sự mất giá của đồng yên đã làm tăng sự sẵn sàng nắm giữ đồng yên và các tài sản liên quan của các nước lớn trên thế giới, hình thành một chu kỳ tiêu cực.
Can thiệp của Chính phủ Nhật Bản
Cuối cùng, hành vi can thiệp của Nhật Bản là khó lường. Ngày 22/9/2022, Bộ Tài chính Nhật Bản đã thực hiện đợt can thiệp tỷ giá lần đầu tiên kể từ tháng 6/1998 bằng cách mua yên Nhật và bán đô la Mỹ. Sau đó, Ngân hàng Nhật Bản cũng can thiệp nhưng hiệu quả không tốt. Khi xu hướng mất giá lớn này hình thành, Nhật Bản chắc chắn sẽ sử dụng các biện pháp mạnh hơn nếu muốn đảo ngược kỳ vọng của mình. Đến lúc đó, biến động thị trường toàn cầu do tỷ giá đồng yên Nhật gây ra sẽ rất lớn, tương đương với sự xuất hiện của một siêu “thiên nga đen”.
