Ngày 21/4/2025, Tòa án Nhân dân Cấp cao tại TP.HCM đã tuyên phán quyết phúc thẩm đối với bị cáo Trương Mỹ Lan – Chủ tịch Hội đồng Quản trị Tập đoàn Vạn Thịnh Phát – trong giai đoạn 2 của vụ án lừa đảo chiếm đoạt tài sản, rửa tiền và vận chuyển trái phép tiền tệ qua biên giới.
Điểm đáng chú ý nhất trong phiên xử lần này là việc Hội đồng xét xử đã quyết định giảm mức án từ tù chung thân xuống 20 năm tù đối với bà Lan về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản, sau khi xem xét hàng loạt tình tiết mới và đánh giá thiện chí khắc phục hậu quả của bị cáo.
Vai trò chủ mưu trong vụ phát hành trái phiếu khống
Bà Trương Mỹ Lan là người có quyền lực tuyệt đối tại Tập đoàn Vạn Thịnh Phát và nắm giữ phần lớn cổ phần trong hệ sinh thái doanh nghiệp này, bao gồm cả ngân hàng SCB. Trong giai đoạn khó khăn tài chính của SCB, bà Lan đã tổ chức các cuộc họp và thống nhất kế hoạch phát hành trái phiếu thông qua 4 công ty con trong tập đoàn: An Đông, Sunny World, Quang Thuận và Setra.
Kế hoạch này được triển khai dưới hình thức lập khống hồ sơ, tạo dòng tiền ảo trị giá gần 31.000 tỷ đồng để hợp thức hóa việc phát hành gần 309 triệu trái phiếu. Sau đó, nhóm của bà Lan đã bán 25 gói trái phiếu cho hơn 35.800 nhà đầu tư thông qua các hình thức mua sơ cấp và thứ cấp. Đây là thủ đoạn gian dối để chiếm đoạt tài sản có quy mô đặc biệt lớn.
Quá trình rửa tiền quy mô “khủng”
Không dừng lại ở việc lừa đảo qua trái phiếu, bà Lan và các đồng phạm còn thực hiện hành vi rửa tiền với số tiền lên đến hơn 445.000 tỷ đồng. Trong đó, hơn 415.000 tỷ đồng là tiền được rút từ SCB (giai đoạn 1), được chuyển lòng vòng qua các cá nhân và pháp nhân nhằm che giấu nguồn gốc. Ngoài ra, còn có hơn 4,5 tỷ USD (tương đương hơn 106.000 tỷ đồng) được vận chuyển trái phép qua biên giới.
Những con số này cho thấy mức độ nghiêm trọng và phức tạp của vụ án Vạn Thịnh Phát, không chỉ gây tổn thất lớn cho hệ thống tài chính – ngân hàng, mà còn khiến hàng chục nghìn nhà đầu tư rơi vào cảnh mất trắng.
Vì sao bà Trương Mỹ Lan được giảm án?
Tại phiên tòa phúc thẩm, bà Trương Mỹ Lan và luật sư bào chữa cho rằng bị cáo không có ý định chiếm đoạt tài sản mà chỉ nhằm mục đích “giải cứu SCB” trong thời điểm khó khăn. Tuy nhiên, Hội đồng xét xử đã bác bỏ lập luận này, khẳng định bà Lan giữ vai trò chỉ đạo toàn bộ kế hoạch, từ việc phát hành trái phiếu khống, sử dụng dòng tiền ảo, cho đến việc phân phối trái phiếu ra thị trường.
Tuy nhiên, tòa vẫn quyết định giảm mức án từ tù chung thân xuống 20 năm tù về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản nhờ các tình tiết giảm nhẹ sau:
-
Cơ quan chức năng đã thu hồi được hơn 8.600 tỷ đồng, một phần trong tổng số tiền bị chiếm đoạt.
-
Các cá nhân, tổ chức liên quan cũng phải trả lại cho bà Lan hơn 21.000 tỷ đồng, hứa hẹn khả năng tiếp tục khắc phục hậu quả.
-
Bị cáo đã bày tỏ thái độ ăn năn hối cải, tích cực phối hợp điều tra, không quanh co, che giấu.
-
Cam kết sử dụng số tài sản kê biên (gồm hơn 43.000 tỷ đồng) để khắc phục thiệt hại cho các nhà đầu tư và các bên liên quan.
Mặc dù được giảm án ở một tội danh, nhưng do trước đó bà Lan đã bị tuyên mức án tử hình ở giai đoạn 1 của vụ án, nên tổng hợp hình phạt vẫn là tử hình.
Xử lý các đồng phạm và người liên quan
Phiên phúc thẩm cũng xem xét các kháng cáo của những đồng phạm cùng vụ án:
-
Ông Võ Tấn Hoàng Văn, cựu Tổng giám đốc SCB, bị tuyên 17 năm tù – giữ nguyên án sơ thẩm.
-
Bà Trương Huệ Vân, cháu gái bà Lan, được giảm nhẹ hình phạt do có vai trò hạn chế và đã tự nguyện khắc phục một phần hậu quả.
-
Một số bị cáo khác được xem xét giảm nhẹ do hoàn cảnh khó khăn, phạm tội lần đầu, có đóng góp tích cực trong quá trình điều tra.
Đặc biệt, ông Chu Lập Cơ – chồng bà Lan – dù không kháng cáo, vẫn được HĐXX tự xem xét giảm án. Ông đã nộp lại toàn bộ số tiền liên quan (30 tỷ đồng) và tự nguyện nộp thêm 5 tỷ đồng để khắc phục hậu quả. Tòa cho rằng ông chỉ đóng vai trò phụ thuộc trong hành vi phạm tội và mức án 2 năm tù là quá nghiêm khắc nên quyết định giảm án.
Một số kiến nghị và đề xuất không được chấp nhận
Trong phiên tòa, bà Lan còn đưa ra nhiều đề nghị liên quan đến tài sản cá nhân:
-
Yêu cầu giải tỏa kê biên số tiền 43.000 tỷ đồng tại một số công ty – không được chấp nhận vì số tiền này sẽ được dùng để khắc phục hậu quả.
-
Đề nghị xin lại 2 túi Hermès bạch tạng – tòa cho rằng tài sản này có nguồn gốc từ hành vi phạm tội nên vẫn bị tạm giữ.
-
Xin miễn 30 tỷ đồng án phí dân sự sơ thẩm – tòa xác định bà Lan không đủ điều kiện miễn nên giữ nguyên nghĩa vụ nộp án phí.
Bản án nghiêm minh nhưng có nhân văn
Dù không thay đổi bản án tử hình tổng hợp, nhưng phán quyết mới trong phiên phúc thẩm cho thấy cơ quan xét xử vẫn tạo điều kiện cho bị cáo có cơ hội khắc phục hậu quả và thể hiện thiện chí. Việc xem xét giảm án tù chung thân xuống 20 năm đối với bà Trương Mỹ Lan là quyết định dựa trên các yếu tố pháp lý và nhân đạo, đồng thời thể hiện tinh thần thượng tôn pháp luật.
Vụ án Trương Mỹ Lan – Vạn Thịnh Phát – SCB được xem là bài học lớn cho các tổ chức tài chính, doanh nghiệp và các nhà đầu tư trong việc thẩm định thông tin, quản lý dòng vốn và tuân thủ quy định pháp luật.
